Międzynarodowy Dzień Szachów tuż za rogiem. Czy dobrze znasz tę grę?
Jedni lubią relaksować się podczas malowania, inni wolą pograć w szachy. W ubiegłym roku serial Women's Gambit zwrócił uwagę wszystkich na szachowy świat. Jeżeli Ty też jesteś fanem tego serialu, to w naszym sklepie znajdziesz motywy specjalnie dla Ciebie. Czy wiesz skąd się wzięły szachy i jak trafiły do Europy? Z okazji Międzynarodowego Dnia Szachów, który przypada na 20 lipca, przygotowaliśmy dla Was kilka ciekawostek na temat tej królewskiej gry.
Szachy to legenda gier planszowych. Wszyscy je znają, choć nie każdy potrafi grać. Nazywa się je grą królów, ponieważ gra wymaga inteligencji, sprytu i umiejętności przewidywania posunięć przeciwnika. Szachy rozwijają strategiczne myślenie i potrafią potrenować nasze szare komórki.
Szachy, które znamy dzisiaj wcale nie są wynalazkiem europejskim. Do dzisiaj na całym świecie można znaleźć wiele wariantów tej gry, które są albo bardzo stare, albo stosunkowo nowe a niektóre wersje są dość szalone.
Skąd się wzięły szachy i jak powstały
Nie wiadomo dokładnie skąd pochodzą szachy. W starożytności można było znaleźć podobne gry planszowe w różnych częściach świata. Można się doczytać, że poprzednikiem szachów był tryktrak, który jest wciąż bardzo popularny w Azji Środkowej i Europie Zachodniej. W średniowieczu grano go także w naszym kraju, ale obecnie niewielu Polaków potrafi w niego grać.
W przeciwieństwie do szachów, jedna partia tryktraka trwa tylko kilka minut, a przypadek odgrywa tu dużą rolę. Zasady są proste, pojmą je nawet małe dzieci. Więc jeśli szukasz przyjemnej i szybkiej gry planszowej, gorąco polecamy. Na przykład w Grecji czy innych krajach bałkańskich można kupić piękne plansze do gry, które będą również miłą pamiątką.
Inną bardzo starą grą jest tak zwany senet. Pochodzi ze starożytnego Egiptu, gdzie już w IV w. p.n.e.spędzali z nim czas wszyscy, od szlachty na dworze faraona po najbiedniejszych rybaków. Również ta gra nie wymaga zbyt wiele strategii, chodzi o zbieg okoliczności. Pod wieloma względami przypomina naszego Chińczyka, ale zamiast kostką rzuca się patyczkami.
Jednak ze wszystkich tych gier najbliższa szachom jest indyjska chaturanga, pochodząca już z VI w.n.e., uważana jest za ich bezpośredniego poprzednika. Łatwo to odgadnąć z powodu wielkiego podobieństwa gier. Plansza do gry ma takie same wymiary jak szachownica i taką samą liczbę figur.
Ciekawe jest jednak to, że zamiast dwóch graczy rywalizuje ze sobą czterech, rozdzielonych do dwóch drużyn, a każdy gracz ma swój własny róg. Inne są też zasady. Celem nie jest sparaliżowanie króla, ale zniszczenie całej armii rywali. Nie możesz obejść się bez kostki, która decyduje o ruchach. Tak więc strategia nie odgrywa tak dużej roli jak w klasycznych szachach.
Grę przejęli potem Persowie i tak w VI i VII wieku n.e. powstał Szatrandż. Był bardzo podobny do dzisiejszych szachów – gra odbywała się pomiędzy dwoma graczami i ostatecznie zniknęły kostki. Termin ten pozostał we współczesnym perskim języku, w dzisiejszym Iranie wszyscy rozumieją pod nim klasyczne szachy.
Nagle Szatrandż stała się grą, która polegała wyłącznie na intelekcie i myśleniu strategicznym. Jeśli chodzi o ruch figur, był on nieco inny niż dzisiaj. Na przykład goniec mógł przejechać tylko dwa kwadraty, ale mógł przeskoczyć inne figury, tak jak koń. Jeśli dzisiaj zagrasz w szachy w Iranie, twój przeciwnik prawdopodobnie zaskoczy cię ruchami, których nie znasz. Czy jest to pozostałość oryginalnej szatrandż, czy ich własny wynalazek, trudno powiedzieć.
Jak szachy trafiły do Europy
Perski szatrandż rozprzestrzenił się w całym islamskim świecie. Poprzez transfer arabski dotarł następnie do Europy, gdzie ustabilizowały się ostateczne zasady, którymi posługujemy się do dziś. Szachy zostały niezmienione od XV wieku.
Szachy dalej na wschód
- Najstarszą analogią szachów na Dalekim Wschodzie jest chiński Xiangqi. Inspiracja prawdopodobnie pochodzi z indyjskiej chaturangi. Jednak niektórzy badacze uważają, że jest odwrotnie, że to Hindusi przejęli grę od Chińczyków.
- W Japonii mają Shōgi. Zasady są bardzo podobne, ale figury są płaskie, i podpisane po japońsku, czyli prawie nie do odczytania dla Europejczyka. Nazwa Shōgi oznacza grę generałów i pochodzi od słowa shogun.
- W Tajlandii mają makruk, który ma swój wariant w Kambodży - ouk. Zasady są takie same jak w szachach, ale pionki są ustawione o jeden rząd wyżej niż jesteśmy do tego przyzwyczajeni, tworząc tak jeden pusty rząd między pionkami a pozostałymi figurami
Nowoczesne wersje szachów
Rozwój szachów z pewnością nie zakończył się w XV wieku. Żyją własnym życiem, więc możesz natknąć się na nowsze i stosunkowo odważne wersje tej gry. Też możesz spróbować, zasady wcale nie są skomplikowane.
- Crazyhouse: Jeśli Twój przeciwnik wyrzuci Twoją figurę z planszy, możesz umieścić ją na planszę po swojej stronie. Jednak odpowiednie miejsce musi być puste, nie można mieć dwóch identycznych figur w pozycji wyjściowej.
- N-Relay chess: Jeśli skoczek kryje jedną z Twoich figur, przejmuje ona cechy skoczka. Może więc poruszać się po literze L i jednocześnie przeskoczyć każdego, kto stanie jej na drodze. Skoczki są chronione – nie można ich zbić. Z drugiej strony i one nie mogą bić.
- Szachy 960 (szachy losowe) lub szachy Fischera: grę tę wymyślił mistrz świata Robert "Bobby" Fischer pod koniec XX w. W tej wersji szachów figury są rozmieszczone całkowicie losowo. W rezultacie gracze mają różne pozycje startowe i nie mogą stosować podstawowych taktyk i strategii, których się nauczyli.
Szachowy boks
Szachowy boks to zdecydowanie najdziwniejsza odmiana tej tradycyjnej gry. Podczas pojedynku przeciwnicy mierzą swoje siły zarówno w szachach, jak i na ringu. Szachowy boks ma łącznie 11 rund, każda trwa tylko 3 minuty. Ten sport powstał dzięki komiksowi Zimny równik z 1992 roku, gdzie pojawił się po raz pierwszy. Holender Rubingh był zafascynowany grą i tym samym zorganizował pierwszy prawdziwy mecz.
Gracze muszą być w stanie szybko reagować na zmieniające się sytuacje. Wyobraź sobie, że w jednej chwili jesteś w wirze akcji i szybkich ciosów, a za parę minut musisz się uspokoić, usiąść i zacząć myśleć z chłodną głową. Choć początkowo nikt się tego nie spodziewał, szachowy boks znalazł wielu fanów. Od 2003 roku ma nawet własne mistrzostwa świata.
Ciekawostki ze świata szachów
- Najdłuższa szachowa partia w historii trwała 20 godzin i 15 minut. Miało to miejsce w Belgradzie pomiędzy graczami Nikolicem i Arsovicem. Gra zakończyła się remisem.
- Najdłuższa szachowa partia bez utraty ani jednej figury miała miejsce w Menshen w 1994 roku w pojedynku pomiędzy Nuberem i Keckeisenem. Keckeisen poddał się po 31 ruchu, gdyż groził mu mat.
- Najkrótsza szachowa partia odbyła się podczas mistrzostw w Bela Crkva w 1984 roku. W pojedynku Dordeviča i Kovačeviča mat padł już w trzecim ruchu. Możesz także nauczyć się tego błyskawicznego mata. Nazywa się go matem szkolnym lub matem wariatów. Można go wykonać na dwa posunięcia czarnymi (1. f3 e5 2. g4 dh4 mat) i na trzy białymi figurami (1. e4 g5 2. d4 f6 3. dh5 mat).
- Najmłodszym arcymistrzem szachów został Siergiej Karjakin z Rosji, który w chwili zwycięstwa miał zaledwie 12 lat. Tym samym pokonał Roberta „Bobby” Fischera, który został Wielkim Mistrzem w wieku 15 lat. Wśród kobiet najmłodszą jak dotąd mistrzynią jest Węgierka - Judit Polgár, która wygrała również w wieku 15 lat.
- Najwięcej jednocześnie rozgrywanych partii szachowych ma na swym koncie perski szachista Ehsan Ghaeim Maghami. Na wystawie w Teheranie w 2011 roku grał jednocześnie na 604 szachownicach. I uwaga - 580 gier wygrał, 16 zremisował i przegrał tylko 8.
- Na największego szachistę w historii jest kilku adeptów. To zależy od tego, jakie kryteria są brane pod uwagę. Na przykład José Raúl Capablanca jest najdłużej niepokonanym. Gary Kasparov jest jednym z najbardziej znanych. Jednak jego imponujący wynik został pobity przez Magnusa Carlsena. Jeśli oceniać według łącznej liczby tytułów mistrzowskich, to Emanuel Lasker ma ich najwięcej. Tuż za nim są Rosjanie Kasparow i Karpow.
- Najstarszą zachowaną książką poświęconą współczesnym szachom jest rękopis z Göttingen. Został napisany około 1471 roku, ale jego autor jest nieznany. Znajdziesz w nim kilka szachowych ruchów i pozycji. To właśnie w tym rękopisie znajduje się pierwsza wzmianka o popularnym gambicie.
Szachy to sport jak każdy inny
Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego szachy to sport? Choć nie wykonuje się przy nich wysiłku fizycznego, nie biega ani nie skacze, to jednak mają wiele wspólnego ze sportem i słusznie się do niego zaliczają.
- W szachach walczysz z przeciwnikiem.
- Musisz być w dobrej kondycji fizycznej. Wytrzymywanie maksymalnej presji i zdolność do koncentracji przez wiele godzin nie jest czymś, czego nauczysz się przez jeden dzień. Nic więc dziwnego, że najlepsi zawodnicy trenują z trenerami fitness i pilnują diety, aby zachować jak najlepszą formę.
- Szachy są popularne na całym świecie. Organizowane są mistrzostwa i zawody. W szachy grają także niepełnosprawni.
- W zawodach szachowych gracze są oceniani według ustalonego systemu. Ten sam system został przyjęty przez inne sporty, takie jak futbol amerykański, hokej, golf czy baseball.
Najlepsze filmy i seriale o szachach
- Serial Queens Gambit, czyli Gambit Królowej, wywołała w zeszłym roku dużą sensację. Główna aktorka za swoją rolę zdobyła nagrodę Złotego Globu. Gorąco polecamy ten serial. Jego nazwa pochodzi od jednego z najpopularniejszych szachowych ruchów i opowiada historię młodej dziewczyny, która podbiła szachowy świat, należący w tamtym czasie wyłącznie do mężczyzn.
- Film Pionek z 1972 roku opowiada historię Bobby'ego Fischera, jednego z najmłodszych arcymistrzów szachowych w historii.
- Obrona Łużyna to nakręcony w 2000 roku film na podstawie powieści Vladimíra Nabokova, który sam w sobie jest gwarancją jakości. Opowiada historię utalentowanego szachisty, który komunikuje się z innymi tylko poprzez figury. Jednak gdy spotyka swą miłość, jego świat wywraca się do góry nogami.
- Królowa Katwe 2016 opowiada historię utalentowanej szachistki z Ugandy, która mimo swojego niełatwego losu dzięki swojemu talentowi wspięła się na szczyt.
Coś dla fanów Gambitu Królowej
Jeśli w tym roku również weźmiesz udział w Międzynarodowym Dniu Szachów, to po partii szachów możesz się zrelaksować malując po numerach. W naszej ofercie znajdziesz motywy z szachami, które są jakby wycięte z popularnego Gambitu Królowej. Na przykład obraz Uwodzicielska szachistka.
Czy na przykład Szachistka w niebieskim. Wszystkie motywy szachowe można znaleźć w naszym sklepie pod hasłem SZACH.
Życzymy miłego Międzynarodowego Dnia Szachów, świętuj go grą lub malując obraz z szachowym motywem!